Fahri Konsolos Nasıl Olunur ?

Fahri Konsolos Nasıl Olunur ? Öncelikle Fahri isimli emekli bir memurun icrasıyla vücut bulmuş bir kavram değildir “Fahri Konsolosluk”. Fahri Konsolosluk için “şöhretleri çoğu zaman yaşadıkları şehri aşan, maddi sorunu olmayan, kariyerinin zirvesine çıkmış insanlar için sosyalliği sürdürme ve saygınlığı pekiştirme yöntemidir.” denilebilir.

Fahri konsoloslukta kabul gören yöntem bu görevin temsil edeceği ülkeden (ki buna “Gönderen Devlet” deniyor) gelmesidir. Kişinin kendisi de bu göreve talip olabilir ancak bu diplomatik camiada hoş karşılanan bir yöntem değildir. Her Devlet fahrî konsoloslarını atayıp atamamağa veya kabul edip etmemeğe karar vermekte serbesttir.

Gönderen devlet teklifine fahri konsolos adayının olumlu yanıt vermesi durumunda adayın ismi Gönderen Devlet’in Dışişleri Bakanı tarafından kendi ülkesinin Devlet Başkanı‘na sunulur. Sonrasında mutabakata varılan isim önce mukim olunan ülke (ki buna “Kabul eden Devlet” deniyor) Devlet Başkanı’na, daha sonra da Kabul eden Devlet’in Dışişleri Bakanına iletilir. İstihbarat ve emniyet sorgularının akabinde fahri konsolosluk görevi Kabul eden Devlet Başkanı’nın “Buyrultusu” ile başlar. Buyrultu verilinceye kadar, geçici olarak göreve başlanması da kabul edilebilir.

Fahri Konsolosların hapse düşen, kaza yapan, pasaportunu kaybeden, çantasını kaptıran, hastanelik olan, hatta iş arayan kısacası başı dertte olan (fahri) vatandaşlarını kurtarma gibi kutsal görevinin haricinde özel günlerde davet vermek, Gönderen devlet adına davetlere katılmak, iki ülke arasındaki her alanda işbirliğini geliştirmek, diplomatik misyonlara sahip olmayan Gönderen Devlet için vize işlemlerini takip etmek gibi “prestijli” görevleri de bulunmakta. Fahri Konsoloslar arasında kırmızı pasaport kullananlar da var. Vize vermiyorlar fakat vize işlemlerinin olumlu sonuçlanmasına yardımcı olabiliyorlar. Teamül olarak mesaileri (bu kavramla asla bir memurun mesaisi gözünüzün önüne gelmesin) karşısında herhangi bir ücret de almıyorlar.

Bir şehirde yabancı bir ülkenin fahri konsolosluğunun bulunması 2 anlama gelebilir: Birincisi bu ülke daha fazla şehirde tanınmak istiyor; İkincisi bu ülkenin konsolosluk (şehir başkentse büyükelçilik) açacak parası yok; Üçüncüsü bu şehirle bu ülkenin sosyal ya da tarihi bağları bulunmakta.

Fahri Konsolos Nasıl Olunur ?

Fahri konsoloslukla ilgili temel yasal dayanak Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğinin 24 Nisan 1963 tarihli “Konsolosluk İlişkileri Hakkında Viyana Sözleşmesi” dir.
Fahri Konsoloslar Gönderen Devletin ulusal bayrağını ve armasını kabul eden Devlet’te kullanma, (Gönderen Devlet’in ulusal bayrağı ile arması, konsolosluk binasının/ikametgâhının üzerine, giriş kapısının üstüne ve bir hizmetin görülmesi dolayısıyla kullanıldığında konsolosluk taşıtları üzerine çekilebilmekte ve konulabilmektedir.) yer değiştirme ve seyahat etme, Gönderen Devlet’in Hükümetiyle ve nerede bulunurlarsa bulunsunlar diplomatik temsilcilikleri ve sair konsoloslukları ile haberleşmede her türlü vasıtaları kullanma, (Konsolosluk telsiz cihazını ancak kabul eden Devlet’in muvafakatiyle koyabilir ve kullanabilir.) Konsolosluk görevleri ile sınırlı kalmak kaydıyla resmî haberleşme ve Gönderen Devlet’in uyrukları ile temas kurma serbestliği gibi temel haklara sahiptir ve bu haklar Kabul eden devlet tarafından korunmaktadır.
Ayrıca hapsedilmiş, önleyici mahiyette veya herhangi bir şekilde gözaltına alınmış olan Gönderen devletin uyruğunu -buna açıkça muhalefet etmesi haricinde- ziyaret etmek, onunla görüşmek ve muhaberatta bulunmak ve onun mahkemeler önünde temsilini sağlamak, görev çevrelerindeki kabul eden devletin mahallî yetkili makamlarına ve Kabul eden Devlet’in -kanun, düzenleme ve teamül veya bu konudaki uluslar arası anlaşmalarca müsaade olunan ölçüde- yetkili merkezî makamlarına müracaatta bulunmak hakkına da sahiptir.

Gönderen devlet kanun ve düzenlemelerinin konsolosluk işlemleri için öngördüğü resim ve harçları kabul eden Devlet’in ülkesinde tahsil edebilir ve bu amaçla tahsil olunan meblağlar ile bunlara ilişkin makbuzlar kabul eden Devlet’te her türlü vergi ve harçtan muaftır.

Gönderen Devlet’in maliki veya kiracısı olduğu ve bir fahrî konsolos tarafından yönetilen binaları her türlü vergi ve resimlerden muaftır. Kabul eden devletin kanun ve düzenlemeleri uyarınca Gönderen Devlet’le bir mukavele akdeden kişi tarafından ödenmesi gereken vergi ve resimlere uygulanmaz.

Fahri Konsolosluk arşiv ve belgelerinin her zaman dokunulmazlığı vardır.

Kabul eden devlet, konsolosluğun münhasıran resmî kullanımına matuf olmaları şartıyla Gönderen Devlet tarafından veya bu Devlet’in talebi üzerine konsolosluğa temin olunan armalar, bayraklar, tabelalar, mühürler, kitaplar, resmî matbua, büro mobilyası, büro malzemesi ve benzeri eşyaların her türlü gümrük resmi ile buna ilişkin vergi ve harçlardan muaf tutularak ülkesine girişine müsaade eder.
Resmî görevlerinin yerine getirilmesi sırasında işledikleri fiillerden dolayı -açıkça veya zımnen gönderen Devlet’in vekili sıfatıyla akdetmediği bir mukaveleden doğan veya Kabul eden Devlet ülkesinde bir taşıt aracının, bir geminin veya bir hava taşıtının sebebiyet verdiği zarar yüzünden üçüncü bir kişi tarafından açılan hukuk davaları hariç- kabul eden Devlet’in adlî ve idarî makamlarının yargısına tabi değildirler. Görevlerinin yerine getirilmesiyle ilgili olaylar hakkında tanıklık yapmak veya bununla ilgili resmî yazışma ve belgeleri göstermek zorunda olmadıkları gibi gönderen Devlet’in ulusal kanunları hakkında bilirkişi olarak tanıklık yapmayı reddetmek hakkına da sahiptirler. Ancak Gönderen Devlet, bu ayrıcalık ve bağışıklıklardan feragat edebilir.

Fahrî konsolosa karşı bir ceza davası açıldığı zaman, yetkili merciler önüne çıkmakla yükümlüdür. Bununla beraber, -tutuklanma veya gözaltına alınma hali müstesna- kendisine resmî sıfatından ötürü gerekli saygı gösterilecek ve dava, konsolosluk görevlerini en az aksatacak tarzda yürütülecektir. Tutuklanması gerekiyorsa dava mümkün olan en erken zamanda açılır.
Kabul eden Devlet; konsolosluk için gerekli binalar ve mensupları için uygun mesken temini hususunda yardımcı olabilmektedir ancak Konsolos tarafından kullanılan binalar, konsolosluk görevlerinin yerine getirilmesiyle bağdaşmayacak şekilde kullanılamaz. Başka teşekkül, büro veya acentelere tahsis edilmiş binalar konsolosluk tarafından kullanılanlardan ayrı olmalıdır. Kabul eden Devlet, fahri konsolosluğa ait binaları korumak ve bu binaların işgal edilmesine veya hasara uğratılmasına ve sükûnunun bozulmasına veya onuruna halel gelmesine engel olmak için gerekli tedbirleri alır;
Konsolosun tutuklanması, gözaltına alınması veya cezaî bir kovuşturmaya tabi tutulması halinde gönderen Devlet’i diplomatik yoldan en kısa zamanda haberdar etmekle yükümlüdür;
Fahri konsolosa resmî sıfatı nedeniyle gerekli olabilecek korumayı sunmakla yükümlüdür;

Fahrî konsolosu, görevlerinin yerine getirilmesi nedeniyle gönderen Devlet’ten aldığı tazminat ve aylıklar üzerinde her türlü vergi ve harçtan; her türlü kişisel yükümlülük ve hangi neviden olursa olsun kamu yararı hizmetleriyle, istimval, yardım ve konaklama gibi askerlikle ilgili yükümlülüklerden muaf tutacaktır.
Bu hakların kullanılmasında karşılıklılık ilkesi doğrultusunda kabul eden Devlet’in kanunlarının, düzenlemelerinin ve teamüllerinin göz önünde tutulması gerektiği unutulmamalıdır. Güncel bilgiler için Dışişleri Bakanlığı’na danışmanız gerekecektir.